We geven deze workshop momenteel een grondige herwerking. Je kan haar opnieuw boeken in het VOORJAAR VAN 2023. We houden je op deze pagina en via onze nieuwsbrief verder op de hoogte!
In september 1944 werd Antwerpen bevrijd door de geallieerden. De V-bommenterreur duurde echter nog voort tot aan de capitulatie van Nazi-Duitsland in mei 1945. Deze gitzwarte periode – ondertussen ruim 75 jaar geleden – blijft gegrift in het collectief Antwerps geheugen.
Illustratie uit Geheime bladzijden uit het heldenboek van den weerstand door Jan De Schuyter, 't Lantaarntje, Antwerpen, 1946.
Bedreigd erfgoed
Een aspect uit die periode dat altijd onderbelicht blijft, is de geheime pers. Die behoorde nochtans tot één van de vroegste vormen van anti-Duits verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Als tegengewicht voor de Duitse censuur wakkerde de geheime pers het verzet tegen de bezetter aan. In de loop van 1942 won de geheime pers aan populariteit door de kerende oorlogskansen en de invoering van de verplichte tewerkstelling. Deze geheime pers evolueerde naar een bind- en recruteringsmiddel van en voor het verzet. Ze is bijgevolg een van de belangrijkste bronnen voor de studie van de toenmalige weerstand.
Ze valt vandaag onder het bedreigde erfgoed. Niet alleen vergt een dergelijke verzameling, omwille van de slechte papierkwaliteit, een grote materiële zorg; ze is, als product van een drang naar vrijheid en vrije meningsuiting in een tijd van illegaliteit, vaak slecht of gewoonweg niet bewaard gebleven. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience bezit gelukkig een uitgebreide collectie geheime pers (maar liefst 84 titels). Deze collectie werd in 1946 anoniem geschonken en door de Stedelijke Boekbinderij zorgvuldig ingeplakt in speciaal daarvoor ontworpen albums. Hoewel deze methode momenteel achterhaald is, heeft ze toch bijgedragen tot de goede bewaring van deze unieke documenten. De “Collectie sluikpers en vlugschriften uit WO II” werd volledig gedigitaliseerd en is online beschikbaar via onze catalogus.
Heruitgave door Brabant Strip uit 2012 van Pierrot le bagarreur! Maquis contre Gestapo! van de Vlaamse strippionier Pink.
Onderzoeksproject
Deze collectie leent zich uitstekend om jongeren van nu kritisch te leren omgaan met heden en verleden, met nieuws en propaganda, met feiten en leugens… Competenties die steeds belangrijker worden in een tijd waarin de informatiestromen complexer en onoverzichtelijker worden. Daarom komt de Erfgoedbibliotheek vanaf september 2020 met een gloednieuwe gratis onderzoeksworkshop voor de derde graad van het secundair onderwijs (BSO, TSO, KSO, ASO).
In deze workshop leren jongeren uit gevarieerd materiaal – (facsimile’s van) verzetskranten, gecensureerde pers op microfilm, stripverhalen, film- en audiofragmenten, wetenschappelijke naslagwerken – doeltreffend informatie te selecteren, kritisch te verwerken en duidelijk te presenteren. Ze leren bovendien de Erfgoedbibliotheek en haar collectie van binnenuit kennen en gebruiken.
De workshop concentreert zich op de rol van vrouwen en jongeren in de weerstand, tewerkstelling en dagelijks leven in oorlogstijd, en de werking van propaganda. Zo wil ze bijdragen tot het verwerven van burgerschapscompetenties, historisch bewustzijn en competenties met betrekking tot onderzoek, informatieverwerking en samenwerken.
Als toemaatje brengen we een bezoek aan de prachtige Nottebohmzaal.
Deze workshop kwam tot stand in samenwerking met het Amsab-ISG (Gent), Vredescentrum (Antwerpen) en CegeSoma (Brussel). Het grote voorbereidende werk werd gedaan door stagiaire Amandine Warrens (UGent).
Praktisch
We geven deze workshop momenteel een grondige herwerking. Je kan haar opnieuw boeken in het VOORJAAR VAN 2023. We houden je op deze pagina en via onze nieuwsbrief verder op de hoogte!
- Doelgroep: leerlingen derde graad BSO, TSO, KSO, ASO.
- Deelnemers: maximum 25 leerlingen per groep, actief begeleid/ondersteund door de leerkracht.
- Tijdstip: op weekdagen vanaf 9 uur of vanaf 13 uur.
- Duur: ongeveer 2,5 uur.
- Prijs: gratis.
- Reserveren: minimum 2 weken op voorhand via educatie_ehc@antwerpen.be.
- Deze onderzoeksworkshop slaat maximaal aan wanneer de leerlingen reeds een introductie kregen tot de Tweede Wereldoorlog in het algemeen en propaganda, collaboratie en verzet in het bijzonder.
- Materiaal: alle materiaal is voorzien. Om het opzoeken en verwerken vlot te laten verlopen, kunnen de leerlingen best zelf (smartphones, tablets of) laptops meebrengen.
- Geraak je niet tot in de Erfgoedbibliotheek? Wij bieden deze workshop ook op school aan (aanbod enkel voor scholen in en rond Antwerpen) of wij geven ondersteuning en advies aan de leerkrachten die deze workshop zelf in de klas wil geven.
