‘Print is comfortable only with finality’, betoogt Walter Ong in zijn bekende boek Orality and Literacy. Hij stelt dat gedrukte boeken statisch en onveranderlijk waren, terwijl handschriften in voortdurende dialoog waren met de omgeving waarin ze functioneerden. Dat onderscheid blijkt in werkelijkheid genuanceerder. Van sommige edities van vroegmoderne drukken is geen enkel exemplaar hetzelfde: er zijn pagina’s verwijderd, teksten bijgeschreven en afbeeldingen ingekleurd of toegevoegd. Deze lezing beschouwt de rol van gebruikers en lezers in het personaliseren en aanpassen van vroege drukken. De nadruk zal met name liggen op religieuze, Nederlandstalige drukken uit de zestiende en zeventiende eeuw. Wat voor aanpassingen deden gebruikers in deze boeken? En vooral ook: waarom deden ze dat?
Renske Hoff is verbonden aan de Universiteit Utrecht.
Praktisch
Woensdag 11 juni 2025 om 18.30 uur
Nottebohmzaal, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, ingang via Hendrik Conscienceplein 4, 2000 Antwerpen
Gratis toegang
Reserveren is aanbevolen.
Aubertus Miræus
Toen de Antwerpse bisschop Joannes Miræus een bibliotheek instelde om het intellectuele niveau van de geestelijkheid in zijn bisdom op te krikken, benoemde hij zijn neef Aubertus Miræus (1573-1640) tot bibliothecaris. Aubertus Miræus stond bekend als één van de beste Zuid-Nederlandse historici van zijn generatie, en een aantal van zijn werken wordt nog altijd gebruikt.
Ook als bibliothecaris was Miræus ambitieus en systematisch: hij overtuigde het stadsbestuur van Antwerpen ervan om de bisschoppelijke en de stedelijke boekencollecties te fusioneren, produceerde de eerste gedrukte bibliotheekcatalogus in de Zuidelijke Nederlanden (1609), en wist door middel van schenkingen de collectie aanzienlijk uit te breiden. Hij legde de basis voor wat nu de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience is: het overgrote deel van de boeken die in zijn catalogus vermeld staan, bevindt zich nog steeds in de rekken.
Miraeus Lectures
Sinds 2009 organiseert de Vlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis, in samenwerking met de Vereniging van Antwerpse Bibliofielen, boekhistorische lezingen die de boekgeschiedenis in de Nederlanden in een internationaal perspectief plaatsen. De lezingen, in het Engels, het Frans of het Nederlands, vinden plaats op woensdagavond in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, en zijn gratis toegankelijk.