Kunsttaal
Esperanto is een internationale, kunstmatige taal ontworpen door de Poolse oogarts Ludwik Lejzer Zamenhof (1859-1917). In 1887 publiceerde hij onder het pseudoniem Dr. Esperanto – ‘iemand die hoopt’ – een boek getiteld: La internacia lingvo – ‘de internationale taal’. De taal raakte bekend onder Zamenhofs pseudoniem en kreeg de naam Esperanto.
De Belgische officier Charles Lemaire (1863-1926) was de eerste promotor van het Esperanto in België. In 1898 verscheen zijn boek L’Esperanto. In 1902 richtte hij een eigen Esperanto-tijdschrift op, Belga Sonorilo. Ook de Brugse uitgever Antoon Jozef Witteryck (1865-1934) was pionier van het Esperanto in België. Hij publiceerde een wekelijkse Esperanto-rubriek in het tijdschrift De Lusthof. Hij werkte mee aan Belga Sonorilo,Tra la Mondo, Belga Esperantisto en The British Esperantist.
Vlaamse Esperantobond
In 1978 werd de Vlaamse Esperantobond opgericht, de koepelorganisatie van Esperanto-verenigingen in Vlaanderen. De bond organiseert cursussen en evenementen en is uitgever van Esperanto-boeken, van het tijdschrift Monato en van het ledentijdschrift Horizontaal. Eind 2016 verhuisde de bond naar een nieuwe locatie, waar minder ruimte beschikbaar was voor de bibliotheekcollectie. Ongeveer 4.000 publicaties werden herbestemd naar de Erfgoedbibliotheek. De collectie bevat fictie en non-fictie, zowel origineel in het Esperanto als vertaald. De overgehevelde bibliotheek is inmiddels gecatalogeerd. De stand van zaken is hier te volgen.
Voor de overheveling van deze collectie bezat de Erfgoedbibliotheek al 444 titels in Esperanto, met werk van bekende Vlaamse auteurs als Lode Baekelmans, Phil Bosmans, Ernest Claes, Hendrik Conscience, Herman De Coninck, Georges Eekhoud, Willem Elsschot, Guido Gezelle en Felix Timmermans. Daarbij bevindt zich ook oorspronkelijke Esperanto-literatuur van onder meer Frans van Dooren, Rik de Roover en Christian de Clerck. Ludwik L. Zamenhof is vertegenwoordigd met 86 titels. Van uitgeverij Witteryck bezat de Erfgoedbibliotheek al vier Esperanto-uitgaven en ook de uitgaven van de Vlaamse Esperantobond werden al opgevolgd.
Vrijwilligers-esperantisten beheerden ook van 1972 tot 2020 een uitgebreide en befaamde Esperanto-collectie die bewaard werd in de Openbare Bibliotheek van Stad Kortrijk en daar bekend was onder de naam Esperanto-Fonds Vanbiervliet (Esperanto-Fondaĵo Vanbiervliet). Daar om praktische en wettelijke redenen aan die bewaring aldaar een einde moest komen, werd besloten een selectie van een 4.000 boeken over te dragen aan Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, evenals een aantal tijdschriftnummers. De overdracht vindt plaatst in het najaar 2020, en het catalogiseren ervan wordt dan aangevat.
Geschiedenis en toekomst van de Esperantocollectie
Het oudste schriftelijk spoor van “Esperanto” in de Erfgoedbibliotheek dateert van 1908. In februari van dat jaar ontving de toenmalige verantwoordelijke voor de aankoop van werken, dhr Buschmann, een schrijven van Louis Ritschie, die aan het hoofd stond van het stedelijk onderwijs, departement waartoe in die tijd ook de bibliotheken behoorden. Ritchie was tevens een vooraanstaand esperantist, en derhalve gemotiveerd en voldoende deskundig om een aankoop van Esperanto-publicaties te adviseren. Ook tegenwoordig is de naam Louis Ritschie nog bekend in Esperantokringen omdat hij behoort tot La Sepo por la Sepa (de Zeven voor het Zevende, d.w.z. het zevenkoppig organiserend comité voor het zevende wereldcongres Esperanto, dat plaatsvond te Antwerpen in 1911).
Een jaar voordien, in 1907, had een gelijkaardige aanbeveling van Louis Ritschie het ontstaan gegeven aan een Esperantocollectie in de Volksbibliotheek uit de Blindestraat. Er waren daar een vijfhonderd publicaties beschikbaar, zo lezen we in de inleiding op Elektitaj Noveloj van Lode Baekelmans, gepubliceerd in 1931. Een aantal van die werken is later overgenomen door de Erfgoedbibliotheek wat duidelijk blijkt uit de aanwezigheid van stempels. De Volksboekerij, waar destijds Lode Baekelmans bibliothecaris was, organiseerde tijdens het wereldcongres Esperanto van 1928 ook een tentoonstelling van Esperantoboeken.
Dankzij de schenkingen van de Vlaamse Esperantobond van 2016 en 2020, komt in de Erfgoedbibliotheek, minstens voor de monografieën, de grootste Belgische Esperanto-collectie in openbaar bezit tot stand. De droom van Cesar Vanbiervliet (1905-1992), de grondlegger van de Kortrijkse Esperanto-bibliotheek, om een beschermde Esperanto-bewaarcollectie te verwezenlijken in Vlaanderen, is dus toch werkelijkheid geworden.
La traduko de la teksto ĉi supre vi bonvolu trovi tie ĉi.
Meer weten?
- Ontdek meer informatie over de collectie van de Vlaamse Esperantobond.
- Esperanto, een kunstmatige wereldtaal op de website van Liberas
