Aanwinsten najaar 2021

We konden in 2021 weer rekenen op heel wat gulle schenkers. Zo mochten we een hele reeks uitgaven verwelkomen van het legendarische Toneelfonds Janssens. Deze Antwerpse toneeluitgever en -boekhandel groeide vanaf 1876 uit tot de belangrijkste uitgever voor amateurtoneelgezelschappen in de Nederlanden. Toen het doek eind 2020 over het familiebedrijf viel, schonk zaakvoerder Jessica Janssens ons een exemplaar van alle uitgaven die nog ontbraken in de collectie. Zo konden we onze uitgebreide theatercollectie maximaal vervolledigen. Een ware goudmijn voor zowel toneelgezelschappen op zoek naar inspiratie, als theaterwetenschappers!

Daarnaast namen we een selectie uit de veelzijdige boekencollectie van de Antwerpse Wetstraatjournalist en socialistische politicus Tuur Van Wallendael (1938-2009) in onze rekken op. Ook het fonds van de Antwerpse uitgeverij Pandora werd ons geschonken door oprichter André Bollen. Die uitgeverij publiceerde sinds haar oprichting in 1990 voornamelijk werken over de stad Antwerpen, haar wijken en geschiedenis en daarnaast ook talloze kunstuitgaven.

We kochten ook heel wat bijzondere werken aan, waarvan we er hier enkele voor het voetlicht halen. Met de steun van het Dotatiefonds voor Boek en Letteren verwierven we een zeldzaam exemplaar van In Octavo (1990-1991) van Guy Schraenen, een van de belangrijkste Antwerpse uitgevers van neoavant-gardistische kunstenaarsboeken.

In Octavo is niet zomaar een boek, maar een grafisch erg interessant werk dat bestaat uit tien delen van evenveel kunstenaars. Naast gerenommeerde Belgische kunstenaars als Luc Deleu, Denmark, Wilfried Huet en Bernard Villers, werkten ook verschillende internationale kunstenaars mee, zoals Henri Chopin en Marie Orensanz. De boekjes (145 op 210 mm) zijn gedrukt op verschillende soorten papier en bevatten onder andere uitvouwbare pagina’s en pagina’s met uitsnijdingen. Het exemplaar dat we konden verwerven is extra speciaal: het is een van de twee luxe-exemplaren hors commerce waarvan elk deeltje een gesigneerd kunstwerk bevat. Het werk is dan ook een mooie aanvulling op de bijzondere collectie kunstenaarsboeken van de Erfgoedbibliotheek.

Ook de uitgave van Un Mâlevan de Brusselse naturalistische auteur Camille Lemonnier (1844-1913) is prachtig. Un Mâle veroorzaakte bij het verschijnen in 1881 een schandaal in katholieke en conservatieve kringen vanwege de pornografische inslag. We kochten een fraaie lila boekband met geometrische figuren uit 1921 die vijfendertig originele lithografieën in kleur van de Waalse schilder/graveur Roméo Dumoulin (1883-1944) bevat.

We vulden ook onze collectie oude drukken aan, met onder meer de schitterende atlas van de Zeventien Provinciën De vyerighe colom. Ook hiervoor kregen we de steun van het Dotatiefonds.

De handzame atlas werd in 1660 gedrukt door de Amsterdamse uitgever Jacob Aertszoon Colom (1600-1673) en bevat fraaie, met de hand ingekleurde afbeeldingen van onze gewesten. Voor hedendaagse ogen valt de oriëntatie van sommige kaarten op: afhankelijk van het onderwerp en de bladspiegel kon men besluiten het noorden niet aan de bovenkant van de kaart te leggen.

De atlas is niet alleen een mooie aanvulling op de atlassencollectie van de Erfgoedbibliotheek, maar hij treedt ook in directe dialoog met een ander collectiestuk. Twee jaar geleden verwierf de Erfgoedbibliotheek namelijk een Franstalige versie, met op de titelpagina het adres van de Antwerpse uitgever Godtgaf II Verhulst. Nader onderzoek en vergelijking van de beide exemplaren moet uitwijzen of het om een roofdruk gaat, dan wel of Colom en Verhulst samenwerkten om de kosten te delen en de distributie te vergemakkelijken.