29.09.2020
Door Bram Fierens
Expert digitale collecties
De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience en het FelixArchief hebben de tweede en laatste fase van het digitaliseringsproject van de adresboeken van Ratinckx afgerond. Beide instellingen brachten hun collecties samen om zo bijna alle adresboeken uitgegeven door de firma Ratinckx te digitaliseren en voortaan online aan te bieden aan onderzoekers en geïnteresseerden. Dit deelproject liep over een periode van ongeveer een jaar, van augustus 2019 tot augustus 2020. Nadat we
- het eerste deel (1838-1890) al online aanboden, volgt dus nu
- het tweede deel (1892-1940) en
- het derde deel (1951-1967).
In totaal hebben we zo'n 65.000 pagina's gedigitaliseerd.
Door de digitalisering is de informatie in de adresboeken nu wereldwijd online beschikbaar. Zo blijven de kwetsbare originelen ook beter beschermd.
De medewerkers van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience werkten ook dit deel van de digitalisering volledig in huis af. De banden worden integraal van kaft tot kaft gescand op onze Qidenus-scanner. Dat is een foto-opstelling met twee camera’s die tegelijkertijd de linker- en rechterpagina fotografeert en zo hoogwaardige afbeeldingen levert. De banden worden per jaar van uitgave ontsloten. Uiteindelijk worden de scans nog ge-ocr’d met de tekstherkenningssoftware ABBYY, waardoor alle adresboeken op tekstniveau doorzoekbaar worden.
Digitale beeldbank DAMS
De Ratinckx-adresboeken worden volledig digitaal ter beschikking gesteld in het DAM-systeem van de Stad Antwerpen. Het is perfect mogelijk met eenvoudige zoekopdrachten de grote hoeveelheid aan informatie in deze adresboeken vrij te raadplegen. Vergeet daarvoor niet de optie "Zoeken in volledige tekst" aan te klikken!
Je kan ook de hoogwaardige afbeeldingen downloaden indien je dat wenst. Er is daarnaast de optie om een volledig doorzoekbare PDF te downloaden van elk boek.
Dubbele gids
De eerste uitgave van het adresboek rolde in 1838 van de persen onder de titel Le double guide commercial, ou livre d'adresses de la ville d'Anvers. Het is een ‘dubbele gids’ omdat de naam van elke handelaar er twee keer in voorkomt: eerst in een alfabetische lijst, vervolgens gesorteerd naar beroepsgroep. Een klant die wist wie hij moest hebben, kon meteen de juiste naam vinden in de eerste lijst; wie op zoek was naar een advocaat, horlogemaker, scheepsmakelaar, boekbinder, lintenverkoper, poelier, … kon in de tweede tabel terecht.
De “Double guide commercial" was een groot succes. Na verloop van tijd werden ook de randgemeenten van Antwerpen opgenomen en veranderde de titel in Livre d'adresses de la ville et des faubourgs d'Anvers, en vanaf 1892 werd het adresboek tweetalig en stond het bekend als het Adresboek van de stad en de provincie Antwerpen. De laatste aflevering van het Adresboek verscheen in 1967. Het had toen al jarenlang te lijden onder de groeiende concurrentie van het telefoonboek van de Regie voor Telegraaf en Telefoon (RTT), dat al sinds 1929 werd uitgegeven.
Historische bron
De "Double guide commercial" en het "Adresboek" zijn dankbare bronnen voor economische historici, maar ook tal van genealogen kunnen ze gebruiken om de geschiedenis van hun familie op te sporen. Helaas hebben de beschikbare exemplaren vaak ernstig te lijden gehad onder de veelvuldige raadpleging. Bovendien zijn de adresboeken gedrukt op papier van minderwaardige kwaliteit. Door de digitalisering is de informatie in de adresboeken nu wereldwijd online beschikbaar. Zo blijven de kwetsbare originelen ook beter beschermd.
