Wat houdt Kunst- en Cultuurbemiddeling juist in?
‘Kunst- en Cultuurbemiddeling is een van de vier afstudeerrichtingen van Sociaal Werk, naast Maatschappelijk Werk, Sociaal Cultureel Werk en Sociaal Juridische Dienstverlening.
Het is de kleinste, maar natuurlijk ook de leukste afstudeerrichting! Vakken zoals “Werken met Kunstenaars”, “Hedendaagse Kunstperspectieven” en “Werken met Publieken” bereiden ons voor om later in het culturele veld aan de slag te gaan. Denk hierbij aan publiekswerker in een museum, artistiek leider van een theater of medewerker in een sociaal-culturele instelling.
Kunst- en Cultuurbemiddeling is een heel praktische richting. We trekken er geregeld op uit om het werkveld te ontdekken. Zo volgden we samen met NT2-studenten een rondleiding in het Red Star Line Museum, gingen we naar toneel en deden in december een cultuuruitstap naar Amsterdam.’
Waarom koos je voor onze Erfgoedbibliotheek als stageplek?
‘Ik ben een echte boekenwurm en geschiedenisfanaat, en die twee passies kon ik mooi combineren in de Erfgoedbibliotheek. Dat ik hier ook nog eens een boeiende en leerrijke hoofdopdracht aangeboden kreeg, was helemaal perfect.
Omdat ik vorig academiejaar stage deed in een kleinere organisatie, vond ik het belangrijk om mezelf dit jaar uit te dagen door een grotere, stedelijke organisatie te kiezen. De 35-tal vaste werknemers van de Erfgoedbibliotheek vormen een fijn team. Ook de vrijwilligers, workshopbegeleiders en gidsen maken dat je bij de Erfgoedbibliotheek omringd wordt door warme, gepassioneerde en behulpzame mensen.
Kan je wat meer vertellen over je hoofdopdracht?
Samen met mijn stagementor Leni Albertyn van publiekswerking en mijn stagebegeleider van KdG werd besloten dat ik deze editie van Erfgoeddag zou uitwerken. Erfgoeddag wordt georganiseerd door Faro, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed. Op deze dag zetten honderden erfgoed- en cultuurinstellingen hun erfgoed in de kijker en werken zij activiteiten uit rond het thema van dat jaar.
Dit jaar was het thema “Thuis” en bij ons in de Erfgoedbibliotheek werd daarvoor de collectie gezinstijdschriften bovengehaald.
In de Nottebohmzaal organiseerde ik een mini-expo met tijdschriften tussen 1901 en 2016. Voor deze presentatie gingen we een samenwerking aan met het Letterenhuis. Om de link tussen het thema van Erfgoeddag, het Letterenhuis en de Erfgoedbibliotheek te verduidelijken, selecteerden we foto’s uit de collectie van het Letterenhuis waarop auteurs of kunstenaars te zien zijnin de huiselijke sfeer. Denk hierbij aan Felix Timmermans met zijn gezin in de tuin of Marnix Gijsen met zijn kat in de keuken. Ongeveer gelijklopend met de periodes van de tijdschriften hing er telkens een paneel met deze foto’s boven de toonkasten.
Naast de mini-expo in de Nottebohmzaal ontwikkelde ik nog twee extra activiteiten. De eerste was “de Koffie, thee en doe-tafel” waar bezoekers rustig konden genieten van een kopje koffie of thee en zich amuseren met puzzels, kleurplaten, spelletjes, etc. die ik inde tijdschriften had gevonden. Er waren ook drie externe hobby-handwerkers aanwezig die de bezoekers hielpen bij enkele vintage handwerkpatronen. Mijn doelstelling van deze activiteit was om het thuisgevoel tot in de Erfgoedbibliotheek te brengen.
Als tweede activiteit verzorgde ik een “Nottebohm Lounge”. Met een grote salontafel, enkele knusse zetels en wat bloemen ontstond er een gezellig plekje naast de Nottebohmzaal waar bezoekers zich konden neerzetten en bladeren door een aantal vintage tijdschriften, van 19de-eeuwse kranten tot de strip Kuifje uit de jaren 1960. Al deze tijdschriften zaten niet in de collectie en mochten dus doorbladerd en zelfs meegenomen worden.
Hoe groot is de collectie gezinstijdschriften in onze Erfgoedbibliotheek?
Héél groot! Ik herinner me nog goed hoe ik tijdens een van mijn eerste stagedagen op sleeptouw werd genomen door Marcel Van Den Heuvel – de verantwoordelijke voor kranten en tijdschriften – naar de magazijnen waar deze bewaard worden. Telkens wanneer ik dacht dat we alles gezien hadden, nam Marcel me mee naar de volgende ruimte waar ook rijen en rijen vol stonden!
In totaal heeft de Erfgoedbibliotheek 31.000 titels kranten en tijdschriften, goed voor 9 km aan plankbeslag. Op dit moment hebben we nog 1.800 lopende abonnementen op kranten en tijdschriften, en ontvangen we elke dag een flinke stapel nieuwe exemplaren. Veel van deze werken zijn gedigitaliseerd en kan je dus online inkijken in de leeszaal.
Welk tijdschrift is je het meest bijgebleven?
Er zijn twee tijdschriften waar ik echt van onder de indruk was. Het eerste tijdschrift was Het Huisgezin uit 1901. De uitgave die we tijdens de Erfgoeddag hebben tentoongesteld, was exact 100 jaar voor mijn geboortedatum verschenen: dat was heel bijzonder! Op het voorblad van deze uitgave van Het huisgezin stond het overlijdensbericht van Koningin Victoria van Engeland (1819–1901) samen met een getekend portret van de vorstin. Op de pagina links (dus het laatste blad van de vorige uitgave) vond je reclame, humor en tekeningen.
Ook het tijdschrift Ons Land uit de jaren 1920 was gelijkaardig: op de voorpagina een jubileumportret van Koningin Wilhelmina der Nederlanden (1880–1962) en links reclame, van Era boter en Spaanse juwelen tot middeltjes voor een “ideale boezem”. Ik vond die contrasten geweldig: rechts een statisch en formeel beeld van een (overleden) vorst en links deze herkenbare, alledaagse reclame.
Het verwonderde mij ook hoe snel een maatschappij kan veranderen op 100 jaar tijd. In 1901 stond de ontwikkeling van de radio in haar kinderschoenen, terwijl in 2001 de eerste Lord of The Rings film in première ging waar werd gebruikgemaakt van ingewikkelde CGI (computer-generated imagery) technieken.
Het tweede tijdschrift dat mij is bijgebleven, is Het Rijk der Vrouw uit de jaren 1940. Dit tijdschrift was – zoals de titel al suggereert – helemaal gericht op een vrouwelijk publiek. Elke bladzijde was versierd met bloemetjes, strikjes, hartjes en andere tierlantijntjes. De rubrieken gingen bijna uitsluitend over mode, koken en verzorging. Wat ik hier zo interessant aan vond, waren de prachtige illustraties. De typische elegante jurken, gebreide bloesjes en hoeden met veren: de jaren 1940 waren voor mij een hoogtepunt in mode!
De veranderende rol van de vrouw in de maatschappij kan je via gezinstijdschriften goed volgen. Het naoorlogse beeld van de ideale huisvrouw evolueert geleidelijk aan naar een meer geëmancipeerde vrouw, al blijven de stereotype gendernormen toch duidelijk zichtbaar. Het Rijk der Vrouw fuseerde in 1990 met Libelle, wat tot op heden nog steeds een van de grootste vrouwenbladen is. Ook de eigentijdse uitgaven van Libelle bevatten nog rubrieken die niet veel verschillen van haar voorgangers, zoals Mode & Beauty, Huishoudtips, Wonen, Familie en Koken. Gelukkig zorgen artikels over bewuste kinderloosheid, financiën, body positivity, mentale gezondheid en seksualiteit voor een frisse wind tussen de soms nog stereotype thema’s.
Op welke manier was deze stage waardevol voor je studie en carrière?
Eerst en vooral bood het organisatorische aspect een echte groeikans. Ik had nog weinig ervaring met zelf een evenement te organiseren of uit te werken, dus dit was zeker een uitdaging. Logischerwijs vond ik dit in het begin ook heel spannend, maar de goede ondersteuning van het team maakte dat ik snel voortgang boekte. Uiteindelijk is de Erfgoeddag een moment geworden waar ik echt trots op ben. Na hier bijna drie volle maanden zo intensief aan gewerkt te hebben, was het heel dankbaar om alles tot zijn recht te zien komen.
Daarnaast heb ik ook een nieuwe appreciatie gekregen voor tijdschriften en hun rol in de geschiedenis. In de geschiedenislessen op school gaat het vaak over grote maatschappelijke gebeurtenissen, zoals oorlogen en revoluties, maar weinig over het dagdagelijkse leven van mensen. In tijdschriften komt politiek en economie uiteraard ook aan bod, maar het merendeel focust op het alledaagse: recepten, sport, tuinonderhoud, handwerkpatronen, film en muziek, verenigingsleven, spelletjes en puzzels, reclame, enzovoort. Ze zijn als het ware een raam in de huiskamers van vroeger.
Hoe kijk je terug op je stage bij de Erfgoedbibliotheek?
De afgelopen vier maanden waren bijzonder leerrijk en inspirerend. Ik heb vaardigheden van mezelf kunnen tonen en ontwikkelen die voordien nog niet zo vaak een bod kwamen Hierdoor heb ik meer zelfvertrouwen gekregen, ik voel me nu meer klaar voor het werkveld.
Mijn tijd bij de Erfgoedbibliotheek was memorabel en ik kijk hier met veel blijdschap en trots op terug. Een echte aanrader!
