We verwierven deze unieke editie van de Pronosticatie van den jare ons heren 1544 in 2015. Prognosticaties waren in het vroegmoderne Europa erg populair leesvoer. Geïnteresseerde lezers kochten ze afzonderlijk aan, maar konden er ook voor kiezen om naast een prognosticatie meteen een kalender voor het volgende jaar aan te schaffen. In boekvorm verschenen ze in een klein formaat, wat het makkelijk maakte voor de eigenaar om ze op elk moment bij zich te dragen. Daarnaast bestonden er ook grotere exemplaren van slechts één folio. Gecombineerd met een praktische kalender waren zulke varianten bedoeld om thuis of in een publieke ruimte aan de muur op te hangen.
Detail uit: Pieter Breughel II (de Jonge), De Dorpsadvocaat, 1621. (Collectie MSK Gent)
Rechts achteraan zien we een man een snelle blik werpen op een ‘almanach’ of muurkalender.
Museum voor Schone Kunsten Gent © www.lukasweb.be - Art in Flanders vzw, foto Hugo Maertens
Net zoals Cornelius Schuute oefenden de auteurs van deze werkjes wel vaker een medisch beroep uit. Chirurgijnen en dokters zetten in prognostica en kalenders graag hun knowhow over de sterren en planeten in de kijker. Zeker in de zestiende eeuw vormde die kennis een essentieel onderdeel van hun medische beroepsuitoefening. Op basis van de stand van de maan en de zon bepaalden zij bijvoorbeeld het beste moment om te aderlaten.
Naar alle waarschijnlijkheid zette Cornelius Schuute tussen 1534 en 1561 jaarlijks een kalender met bijhorende prognosticatie op schrift. In zijn voorspelling voor het jaar 1544 wees Schuute zijn lezers erop dat de lente “vol beroerte” en de herfst “wat wermer ende heeter wesen sal ende drooger dan op vele voorleden jaren”.
Meer weten?
- Elly Cockx Indestege, Cornelis Schuute en een onlangs ontdekte almanak voor 1551. In: Biekorf, vol. 81.2, 1981, pp. 101-109.
- Hervé Stalpaert, De oudste Brugsche almanak. In: De Gulden Passer, vol. 21, 1943, pp. 79-87.
