Overslaan en naar de inhoud gaan

De globes van de Erfgoedbibliotheek

In 1836 werden twee globes van Blaeu aan de stad Antwerpen geschonken door baron Philippe Joseph Antoine de Pret de Terveken, de burgemeester van Hemiksem.

 

Baron de Pret

De familie De Pret had zich in de zeventiende en achttiende eeuw een fortuin bij elkaar gespaard als zilversmeden, diamantairs, en handelaars in exotische goederen. Van moederszijde stamde Philippe de Pret af van de familie Moretus, eveneens een welvarende Antwerpse familie.

De Pret was door verschillende regimewissels heen aangesteld als “maire” oftewel burgemeester van Hemiksem. Hij was een bewuste instandhouder van zijn familiaal erfgoed. Op zijn kosten werd onder meer de gedenksteen van Christoffel Plantijn hersteld in de Kathedraal. Maar zijn belangrijkste schenking was die van de twee globes in januari 1836: een hemel- en een aardglobe met een diameter van 68 centimeter. Toen bevond de bibliotheek zich nog op de tweede verdieping van het stadhuis.

De Statenkamer van het Stadhuis van Antwerpen

Het schilderij De Statenkamer van het Stadhuis van Antwerpen van Jean Geeraerts (1818-1890) beeldt een kamer in het Stadhuis in de achttiende eeuw uit. Rechts in de kamer ziet men de aardglobe van de Erfgoedbibliotheek. Geeraerts en zijn generatiegenoten schilderden vaak grote historiewerken, en daarvoor zochten ze materiaal in de Stadsbibliotheek, die toen op het Stadhuis gevestigd was. Daar zal Geeraerts dus ook de globes hebben gezien. Niet beseffende dat deze pas in de negentiende eeuw geschonken waren, plaatste hij de prachtige aardglobe in het achttiende eeuwse interieur van de Statenkamer.

Dat het hierbij met alle zekerheid om de aardeglobe van de Erfgoedbibliotheek gaat en niet om eender welk andere, wordt duidelijk door de opvallende constructie. Normaal zitten globes in een kleine constructie die het mogelijk maakt om de globes van alle kanten te bekijken, ook van boven. De constructie van deze globes met een soort onderdeel onder deze constructie is uitermate zeldzaam.

De aardglobe

De aardglobe van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience is de laatste uitgave van Blaeu-globes, uit de periode 1645-1648, met aanvullingen door Joannes Blaeu. Nieuwe ontdekkingen in Australië werden aan deze editie toegevoegd, gebaseerd op de reisverslagen van de Nederlandse ontdekkingsreiziger Abel Tasman.

De hemelglobe

Ook de hemelglobe was een belangrijke publicatie. De sterposities zijn grotendeels afkomstig van de grote Deense astronoom Tycho Brahe, waar Blaeu nog in de leer was geweest. Deze waarnemingen, van de hoogste toen mogelijke kwaliteit, werden aangevuld met 300 posities van zuidelijke sterrenbeelden, opgemeten door Frederik Houtman.

Deel van de webexpo

Meld je aan voor de nieuwsbrief