In het voorjaar van 2023 lanceerde het Centrum Agrarische Geschiedenis het project MOES-tuin, onder het motto “Moestuinen zijn eeuwenoud, maar ook onze toekomst”. Met het project MOES-tuin gaat CAG op zoek naar moestuinerfgoed in de breedste betekenis van het woord: objecten, foto’s, documentatie, archief, literatuur, maar ook tradities en praktijken. Hiervoor klopte het CAG onder andere aan bij de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.
Greet Draye (stafmedewerker Roerend Erfgoed): “Voor CAG is de Erfgoedbibliotheek altijd een van de vaste stops op zoek naar bibliothecaire bronnen, of het nu gaat om koffie, kookboeken of, zoals nu, de moestuin. We weten intussen dat jullie collectie zeer rijk is, ver teruggaat én veel aandacht heeft voor het ‘dagelijkse leven’ dat landbouw en voeding lang was, en nog steeds wel is. Dat er veel Nederlandstalige werken bij jullie zitten en dat er intussen ook veel op Google Books te vinden is, is extra handig. Sommige van de werken die jullie bezitten, zijn ook elders te vinden, zeker voor de periode vanaf de 19de eeuw. Denk bijvoorbeeld aan de bibliotheek van de Plantentuin Meise. Maar voor de oudere periode vond ik sommige moestuinhandboeken alleen bij jullie. Aan de erfgoedwaarde van die stukken valt niet te twijfelen.”
“De collectie van de Erfgoedbibliotheek is zeer rijk, gaat ver terug én heeft veel aandacht voor het ‘dagelijkse leven’ dat landbouw en voeding lang was, en nog steeds is.”
MOES-tuin is veel meer dan een registratieproject. Na het inhoudelijke vooronderzoek rolde projectmedewerker Lien Vloeberghs de publiekswerking en trajecten rond immaterieel moestuinerfgoed uit. Ze zette drie proeftuinen op: in Haspengouw, de Westhoek en Mechelen. Die proeftuinen zijn plaatsen voor experiment met moestuinbabbels over oude en nieuwe moestuingebruiken, maar ook voor een traject rond erfgoed en zorg. Check alle activiteiten hier. De website toont het verzamelde moestuinerfgoed. Je kan je er ook inschrijven op een wekelijks moestuinweetje. Tot slot is er de rondreizende expo, die je ook online kan bezoeken. Voor deze expo en voor het bronnenonderzoek dat als wetenschappelijke basis diende voor dit project, deed CAG dus ook beroep op de collectie van de Erfgoedbibliotheek. Als aanvulling op de selectie uit diverse erfgoedcollecties presenteren we op deze pagina een rist werken die Greet Draye bij ons opgediept heeft voor haar onderzoek. Deze lijst biedt een mooie eerste ingang in onze collectie als het gaat over moestuinerfgoed. Want wie weet kom jij binnenkort ook naar onze leeszaal om onderzoek te doen?
De moestuin in onze collectie
- La culture potagère à la portée de tous, Burvenich, 1877 (dit exemplaar vind je ook integraal online!)
- La culture potagère d'amateur, bourgeoise et commerciale, naturelle et forcée, mise à la portée de tous, Burvenich, 1896 (online)
- La culture potagère d'amateur, bourgeoise et commerciale, naturelle et forcée, mise à la portée de tous, Burvenich, 1912
- Geschiedenis van Jan en Frans Cools, of: De hovenier en de landbouwer door E.C., 1901
- De groenselteelt voor iedereen, Burvenich, 1878 (online)
- Grondbeginselen van groententeelt in 't bereik gesteld der leerlingen van de hoogste klassen der lagere- en adultenscholen, Burvenich, 1884 (online)
- Hoe eenieder kan hovenier worden, Stappaerts, 1916
- Het hofje der planters in woord en beeld, de Backer, 1940
- Het hofje der planters in woord en beeld, de Backer, 1942
- Hoveniers of tuinmans zakboekje, s.d.
- Le jardinier amateur, Pipers, s.d. (5 ed. - Bruxelles : Imprimerie Vogels)
- Le jardinier amateur, Pipers, s.d. (4 ed. - Anvers : De Winter-Geudens)
- Le jardinier solitaire, ou dialogues entre un curieux, & un jardinier solitaire. Contenant la methode de faire & de cultiver un jardin fruitier & potager, 1721 (preciosum)
- Le jardinier universel, ou: L'art de cultiver les jardins potagers, les arbres fruitiers de toute espèce, tous les oignons et plantes à fleurs, les arbres et arbrisseaux d'ornement, le chêne et les fourrages; suivi de: La botanique élémentaire, et de: La manière de cultiver la précieuse racine d'abondance, ainsi que de plus de 80 articles nouveaux, Rossignol, Commerell, Tatin, e.a., 1805
- Maandag hofdag : het fenomeen moestuinieren en wat het met je kan doen: een unieke krant met verhalen, reportages, recepten, 2015 (luxe exemplaar)
- Modelplan van een moestuin van 5 aren, onmisbaar voor alwie een tuin bewerkt of wil aanleggen, alsmede voor het leerkorps der lagere en middelbare scholen, Reisch, 1912
- Onze tuin: siertuin, moestuin, vruchtentuin, Siderius, 1905
- Seizoenen, tijdschrift Vereniging voor Ecologisch Leven, Koken en Tuinieren (Velt). Voortzetting van: ’t Seizoentje (Vereniging Ecologische Land- en Tuinbouw). Elektronisch beschikbaar in de leeszaal vanaf 2005.
- Volledig handboek over groententeelt, inbegrepen: De broeierij onder glas en de teelt voor handel en uitvoer, Burvenich, 1898
- Volledig handboek over groententeelt, inbegrepen de broeierij onder glas en de teelt voor handel en uitvoer, Burvenich, 1888 (online)
Dieper graven
Wil je graag dieper graven in onze collectie? Check al eens de werken en webpagina’s hieronder of zoek in onze catalogus bij ‘Geavanceerd zoeken’ op volgende onderwerpen. Opgelet: sommige (oudere) werken hebben nooit een onderwerp meegekregen. Je zoekt dus best ook nog eens op (woord uit) titel en in verschillende talen (bv. niet alleen ‘moestuin’, maar ook ‘potager’, enz.).
- Plantenteelt
- Didactiek van de biologie
- Landbouw. Veeteelt. Jacht. Visserij
- Landbouwtechniek
- Voedingstechnologie
- Menselijke ecologie. Sociale biologie
- Huishouden
- Economische en toegepaste plantkunde
Vergeet niet naar onder te scrollen en onze instelling aan te vinken:
Heb je nog (onderzoeks)vragen?
Contacteer onze leeszaal of één van de partners van het MOES-tuin-project.
Meer lezen
- Boerende stedelingen of verstedelijkte boeren : een verkennend onderzoek naar urban farming in vroegmodern Antwerpen, Vermoesen, 2015 (in: Tijdschrift voor geschiedenis, Amersfoort, Vol. 128, 2015, nr. 4, p. 533- 553)
- Geschiedenis van de landbouw in België, Lindemans, 1994
- Het bezielde landschap : tuinen als spiegels van de westerse cultuur, 1998
- Volkstuinen : een geschiedenis, 2007
- Handboek ecologisch tuinieren, 2020
- Het spaarzame keukenboek, Cauderlier, 1870 (online)
- De voeding gedurende den oorlogstijd : eenige keuken-recepten, eenige recepten voor huishoudkunde, 1917 (online)
- Gebundeld : Ons kookboekje . Ons oorlogskookboekje : raadgevingen en recepten voor dezen tijd, Clément, 2013 (herdruk 1927 en 1940)
- De naturalis historia : vergeten toepassingen van planten, De Cleene, 2021
- De plantencode : de betekenis van kruiden, struiken en bomen in de Europese volkscultuur Compendium van rituele planten, De Cleene, 2008
- Cruydt-boeck ... Met bijvoegsels ... uut verscheyden cruydtbeschrijvers: item ... een beschrijvinge vande Indiaensche gewassen ... getrocken uut de schriften van Carolus Clusius, Dodoens, 1618 (online)
- Le cérisier, uit Les meilleurs fruits par ordre de maturité et par série de mérite : culture et soins qu'ils réclament: arboriculture fruitière / Mortillet, de, P. - Grenoble, 1866; vol. 2 (online)
- De la culture des arbres fruitiers, 1854 (online)
- La laiterie : notions pratiques sur l'art de faire le beurre et de fabriquer les fromages: manière de traiter le lait et la crème prodédés de salaison et de conservation du beurre moyens de remédier à la rancidité, 1855 (online)
- Traité de la culture du lin et des différentes modes de rouissage, 1855 (online)
- Neem ook eens een kijkje op de pagina Synthesewerken van het CAG; hier vind je publicaties die de geschiedenis van overkoepelende onderwerpen behandelen op vlak van landbouw, platteland en voeding.
