De erwt: presentatie en handbibliotheek

Bij de zaadzakjes krijg je bovendien een prachtige postkaart met een illustratie van een houtsnede uit de collectie van Museum Plantin-Moretus en een recept voor een 17de-eeuwse groentetaart uit onze collectie.

Deze bereidingswijze voor een erwtenquiche (Toerte van Erten) komt rechtstreeks uit het boek KOOCK-BOECK OFTE FAMILIEREN KEVKEN-BOECK. Leerende hoe datmen alderhande Vleesch, Voghelen, Wilt-braedt ende Visch koken sal: ende wanneer alderhande Spijse ende Wijn op haer beste is (Pieter Scholiers, Antwerpen, 1663, p. 78, 82, https://anet.be/record/ehc/opacehc/c:lvd:935514/N).

In de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience ben je niet alleen welkom om zaadzakjes op te halen, maar ook om later een deel van je zaadoogst terug te brengen. En er is meer: we voorzien een presentatie (mini-expo) en een handbibliotheek met een prachtige selectie werken uit de collectie waarin de erwt een hoofdrol speelt.

Denk bijvoorbeeld aan de tientallen versies van het sprookje De prinses op de erwt die in onze gigantische jeugdboekencollectie schuilgaan. Of heb je al eens gehoord van de uitdrukking “Hij babbelt als een oud wijf, dat graauwe erwten knaauwt” (Spreekwoordenboek der Nederlandse taal, 1858)? Of van dit Berberspreekwoord “één erwt maakt nog geen snert (ijen ubaw war itegg tamarakt)”? Erwtensoep eet men dus niet alleen boven de Moerdijk, maar ook in het Rifgebergte. Daar heet ze “baisarra of tamarakt” (Aynan, 2020).

"Eén erwt maakt nog geen snert"

En voor de harde wetenschappers onder ons: “De erwt (Pisum sativum L.) is een van de oudste ‘zaadgroenten’ in de Oude Wereld. De vroegste vindplaatsen zijn Zuid-Syrië en Zuidoost-Turkije. De teelt ervan schijnt zich tijdens het neolithicum samen met die van tarwe en gerst verspreid te hebben vanuit het Midden-Oosten naar Europa” (De plantencode, De Cleene, 2008).

Tenslotte nog een woordje van waarschuwing over de erwt uit De geparfumeerde tuin van sensuele genoegdoening van sjeik al-Nefzawí (15de eeuw): “Groene erwten, gekookt met uien, en dan goed geplet en gemengd met kaneel, gember en kardemom, veroorzaken liefdespassie en geven kracht voor de coïtus.” (In de lusthof van Venus, De Cleene, 2013)

Praktisch

• De presentatie, handibibliotheek en de zadenbib zijn vrij toegankelijk vanaf zaterdag 25 februari tot en met donderdag 5 oktober 2023 tijdens de openingsuren van de leeszaal.
• Deel je kweektips en foto’s van je erwtenplant en -oogst op Facebook of Instagram met #antwerpsezadenbibs en tag ons @consciencebibliotheek
• Alle info over de Antwerpse zadenbibs vind je hier!

Verder lezen

• De tuinboon: presentatie (2022)
• Het Cruijdeboeck van Dodoens
• 500 jaar Dodoens
• Wetenschappen in de Erfgoedbibliotheek
• Natuurwetenschappelijke verzameling Henri Van Heurck
• Antiquarische natuurhistorische collectie van de Antwerpse Zoo
• Onze uitgebreide collectie kookboeken, van de 17de eeuw tot vandaag
• Zuinig en voedzaam koken in oorlogstijd
• Bekijk het filmpje en lees de bijdrage die het CAG maakte over de erwtenploeg.

Smaakmaker

Ch. Nodier
Trésor des fèves et fleur des pois
Marcq-en-Baroeul : Derveaux
656638

Hans Christian Andersen
De prinses op de erwt: in miniaturen
Houten: Van Goor, 2005
765526

José Vandenbroucke
Het prinsesje op de erwt
José Vandenbroucke, 2014
871393:2

Alois Johannes Lippl
Die Prinzessin auf der Erbse
Berlin: Bühnenvolksbundverlag, 1928
115863

H. Ronse
La variation et la sélection des pois
Gand : Grootaert, 1908
681491

Ted van Lieshout
Onder mijn matras de erwt: gedichten en portretten
Amsterdam: Leopold, 2017
829419

Hans Christian Andersen
De prinses op de erwt
Rotterdam; Nijgh & Van Ditmar, 1930
626583 

Kirstin Vanlierde
De serres van Mendel
Kalmthout : Van Halewyk, 2019
848375

Simon Rickerty, Andy Cullen
Erwten! Het verhaal van hun leven
Rijswijk: De Vier Windstreken, 2010
880581

Maurice Colpin
Le pois de senteur: historique culture en plein air et sous verre
Schaerbeek: Fédération des sociétés horticoles de Belgique
678490

[Verzameling van Belgische en Duitsche oorlogsplakkaten, 1914-1918]
1914-1918
K 86950